Son vaxtlar orta məktəbin 11-ci sinif şagirdləri arasında intihar hallarının baş verməsi olduqca məyusedici və düşündürücüdür. Xüsusilə, yeniyetmə buraxılış imtahanından az bal topladığı üçün özünə qəsd edirsə, bu, heç şübhəsiz, onun ailəsində üzləşdiyi qınaq, təzyiq və sərt davranışdan qaynaqlanır. Nəticədə hələ psixologiyası möhkəmlənməyən yeniyetmə ağır depressiya keçirərək, vəziyyətdən çıxış yolunu intihar etməkdə görür. Ona görə də ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinə qəbul imtahanlarının keçirildiyi bugünlərdə valideynlər xüsusilə diqqətli olmalı, övladlarına daha çox qayğı göstərməli, imtahanda az bal yığdıqları üçün onları sərt tənqid etməkdən çəkinməlidirlər. Sərt tənqid və danlaq çox vaxt vəziyyəti daha da pisləşdirə bilər.
Övladının ali təhsil almasına çalışan, bunun üçün uzun illər böyük zəhmət və xərc çəkən valideynlərin bu narahatlığı başa düşülən olsa da, yadda saxlamaq lazımdır ki, akademik uğur insanın dəyərinin və ya potensialının yeganə ölçüsü deyil. Və heç bir belə uğur övladınızın sağlığı və sağlamlığından üstün deyil. Bu baxımdan, valideynlər belə vəziyyətdə maksimum səbrli, təmkinli olmalı, emosiyalarını cilovlamalıdırlar. Uşağınıza təzyiq göstərməkdənsə, hissləri və narahatlıqları barədə onlarla açıq və dürüst söhbət etməyə çalışın. Onlardan nəyin səhv olduğunu düşündüklərini və yaxşılaşdırmaq üçün nə etməli olduqlarını soruşun. Onları daha çox çalışmaq üçün təşviq edin və bu yolda dəstəyinizi əsirgəməyin. Sizin köməyiniz və rəhbərliyinizlə onlar öz səhvlərindən öyrənə və məqsədlərinə çatmaq üçün çalışa, performanslarını yaxşılaşdıra bilərlər. Belə olarsa, imtahandan zəif bal toplayan yeniyetmə növbəti cəhddə daha yüksək nəticə göstərərək ona göstərilən etimadı doğruldacaq. Uşağınıza qorxu yox, sevgi aşılayın. Əks halda, yanlış davranışlarınız sərt və ağır ifadələrinizlə övladınızı intihara sürükləyə bilərsiniz. Sonrakı peşmançılıq isə fayda verməz.
Digər tərəfdən, hər kəs akademik uğurlara sahib olmalı, ali təhsil almalıdır deyə, bir norma yoxdur. Hər bir uşaq unikaldır. Övladınızın digər sahələrdə güclü və istedadları tərəflərini, bacarıqlarını aşkara çıxara, onu həvəsi olduğu sənətə sahib olmağa istiqamətləndirə bilərsiniz. Müasir əmək bazarında tələb duyulan peşələrə yiyələnmək üçün heç də ali təhsil almaq mütləq deyil. Çoxsaylı peşə təhsili məktəbləri, təhsil kursları vasitəsilə onlar yüksək əmək haqqı ilə çalışa biləcəkləri sənətə yiyələnə bilərlər.
Yeniyetmələr isə nəzərə almalıdır ki, uğura aparan yollar çoxdur və hər kəs bu uğura eyni yolla getmir. Ali məktəbə qəbul imtahanında aşağı bal toplamaq o demək deyil ki, gələcəyiniz məhvə məhkumdur və ya hədəflərinizə çata bilməyəcəksiniz. Sizin üçün bir çox başqa imkanlar və seçimlər var və sadəcə olaraq, bu imkanları doğru dəyərləndirmək lazımdır. Yetər ki, ruhdan düşməyin, gələcəyə nikbin baxın, kiçik hədəflər müəyyən edib, onlara ardıcıllıqla nail olmağa çalışın. Həyat çətinliklərlə doludur, amma bununla belə, bu çətinliklərin öhdəsindən gəlməyi öyrənmək və onlardan dərs çıxarmaq insanlara daha güclü, daha möhkəm və xoşbəxt olmağa kömək edir.
Aynur Musayeva
Uşaq İnkişaf Mərkəzinin direktoru