• Ana səhifə
  • Haqqımızda
  • Reklam
  • Əlaqə
  • Gündəm
  • Siyasət
  • İqtisadiyyat
  • Cəmiyyət
  • Araşdırma
  • Hadisə
  • Sosial
  • Mədəniyyət
  • Dünya
  • İdman
  • Bölgə
  • Digər
    • Ölkə
    • Təhsil
    • Səhiyyə
    • Şou-biznes
    • Olay
    • Kriminal
    • Hərbi
    • Maraqlı
    • Video

Ozon təbəqəsini qorumaq zamanın tələbidir

Cəmiyyət

16-09-2022, 13:47

Yer atmosferində ozonun miqdarı çox azdır. Əgər onu normal təzyiq altında cəmləşdirmək mümkün olsaydı, onda qalınlığı 3 millimetr olan təbəqə əmələ gələrdi. Buna baxmayaraq, ozon qatının əhəmiyyəti həyat üçün çox böyükdür.

Bunu Coğrafiya İnstitutunun “İqlim və aqroiqlimşünaslıq” şöbəsinin elmi işçisi Həsən Nəbiyev Beynəlxalq Ozon Qatının Mühafizəsi Günü ilə bağlı AZƏRTAC-a müsahibəsində deyib.

Alimin sözlərinə görə, ozon demək olar ki, bütün stratosferi əhatə edir: “O, atmosferin bu hissəsində ən vacib qaz sayılır və oksigenin 3 atomundan təşkil olunub. Ozon əsasən yuxarı stratosferdə Günəşin ultrabənövşəyi radiasiyasının təsiri nəticəsində əmələ gəlir: şüa enerjisi oksigenin adi - iki atomlu molekulunu ayrı-ayrı atomlara parçalayır, bu atomlar isə öz növbəsində yenidən oksigen molekulları ilə birləşir və ozon molekulunu yaradır. Ozonun əsas konsentrasiyası 25-30 kilometr hündürlükdə müşahidə olunur. İl ərzində onun maksimum kəmiyyəti yazda, minimumu isə payızda qeyd edilir.

Ozon molekulları Günəşdən gələn zərərli ultrabənövşəyi şüaları udur və Yer kürəsində bütün canlı aləmi onun öldürücü təsirindən qoruyur. Bu şüaların UA-B növü çox təhlükəlidir, onlar dəri yanıqları əmələ gətirir, yüksək konsentrasiyası isə insanlarda xərçəng, bitki və heyvanlarda isə müxtəlif xəstəliklərin inkişafına səbəb olur”.

H.Nəbiyev məlumat verib ki, XX əsrin 70-ci illərində Şimal və Cənub qütbü rayonlarında ozon qatının seyrəldiiyi və dağılmağa başladığı müəyyən edilmişdi. 1985-ci ildə Amerikanın “Nimbus” meteoroloji peyki Cənub qütbü üzərində “ozon deşiyini” aşkar etmişdi.

“Ozon təbəqəsinin nazikləşməsində insanın getdikcə inkişaf edən təsərrüfat fəaliyyətinin rolunu xüsusi qeyd etmək lazımdır. Elmi-texniki tərəqqi dövründə çoxlu zavod və elektrik stansiyaları tikilir, yerdə və havada nəqliyyat vasitələri artır, texnologiya və qurğularda istifadə edilən kimyəvi birləşmələrin miqdarı çoxalır. Nəticədə hər il atmosferə külli miqdarda zərərli tullantılar buraxılır.

Alimlərin fikrinə görə, problemin əsas yaranma səbəbi tərkibində xlor və ftor birləşmələri olan freonlardır. Bu təhlükəli qazlar 70-100 il atmosferdə qala bilir və ozon təbəqəsinin dağılmasına səbəb olur.

Xlorftorkarbon birləşmələrinin ucuz və effektli olması, guya ki, digər maddələrlə reaksiyaya girməməsi onun sənayedə geniş tətbiqinə səbəb oldu. Sonrakı tədqiqatlar göstərdi ki, bu maddələr atmosferdə toplanır, digər maddələrlə reaksiyaya girir və ozon təbəqəsini dağıdan maddələr yaradır.

Mario Molina, Şervud Roulend 1974-cü ildə özlərinin bu elmi kəşfini “Natura” jurnalında çap etdirdilər. Digər alimlər bu kəşfə əvvəlcə ciddi yanaşmadılar, onlar belə düşünürdülər ki, ozon qatının seyrəkləşməsi 100-200 ildən sonra problemə çevrilə bilər. Amma 1980-ci illərdə Antarktidaya təşkil olunan ekspedisiyalar və alınan nəticələr xlorftorkarbon birləşmələrinin stratosfer ozonuna mənfi təsirini təsdiq etdi.

Bundan sonra alimlər bu problemin həllinin vacibliyini və lazımi tədbir görmək zamanının çatdığını dünyanın bütün ölkələrinə anlatmağa başladılar”,- deyə alim bildirib.

Mütəxəssis onu da qeyd edib ki, bu sahədə 1986-cı ildə BMT-nin iştirakı ilə diskussiyaların aparılmasına başlanıldı. 1987-ci ildə isə 200-dən artıq ölkə Monreal Protokolunu imzaladı. Bu Protokola görə, xlorftorkarbonlu birləşmələrdən istifadə qadağan olundu.

“Bu sənədin qəbul edilməsinə baxmayaraq, tam nəticə əldə edilmədi. Məsələn, ölkələr soyuducularda stratosferi dağıtmayan digər maddələrdən istifadə etməyə başladılar, amma bu maddələr qlobal istiləşməyə səbəb oldu. Lakin 2016-cı ildə Monreal Protokoluna Kiqali düzəlişi əlavə edildi. Bunun nəticəsində ozon qatını xilas etmək mümkün oldu. Xlorftorkarbonun istifadəsi 1980-ci ilə nisbətən hazırki dövrə qədər 5 dəfə azaldı”,- deyə H.Nəbiyev fikirlərini tamamlayıb.



bakunews.az

Şikayət və təkliflər üçün qaynar xətt:
Əlaqə whatsapp:+994 70 402 02 85
BakuNews.az
Paylaş:
Digər xəbərlər

Hadisə

11-08-2022, 14:01

Alim: "Lökbatanda palçıq vulkanı alovlanma ilə püskürüb"

Dünya

15-08-2022, 12:17

Kliçko 26 illik həyat yoldaşından boşanır

Maraqlı

11-09-2022, 19:39

Körpələrdə dəmirdefisitli anemiya

Ölkə

23-02-2023, 01:50

Kiçik rayonlar ləğv edilir? - Yeni islahatların anonsu

Şou-biznes

6-11-2022, 17:08

​Azərbaycanda müğənni xərçəngə tutuldu - FOTO

İqtisadiyyat

3-09-2022, 10:33

İtaliyalı analitiklər İlham Əliyevin səfərini şərh etdilər

Dünya

31-07-2022, 18:43

Metyu Brayza: “Avropa Kremlin enerji şantajına müqavimət göstərməyə hazırdır”

Cəmiyyət

9-08-2022, 11:56

Azərbaycanda havanın qeyri-sabit keçməsinin səbəbi açıqlanıb

Maraqlı

31-08-2022, 17:40

Sentyabrda hava necə olacaq? - Aylıq proqnoz

Maraqlı

3-08-2022, 10:09

Dünyada Omega 7-nin tək mənbəyi – Çingiz xan və Yuri Qaqarinin sevimli meyvəsi

İqtisadiyyat

26-07-2022, 20:02

Azərbaycan bərpaolunan enerji ilə bağlı qlobal trendləri necə izləyir?

Dünya

7-08-2022, 12:44

Ermənistanda ekoloji fəlakət heyvanları kütləvi şəkildə məhv edir

Araşdırma
“Ekstrasens Etibar” ritualları ilə kimlərdən “CİN” çıxarıb? -Araşdırma
Qida Sənayesi Kollecində Sevinc Həmzəyevanın təhsil adı altındakı "biznes" fəaliyyəti ARAŞDIRMA -II
Fazil Mustafaya sui-qəsd edən Səricanovun oğlunun həbs müddəti uzadılıb
Qusarda şəhid bacısının torpaq sahəsi saxta sənədlərlə ələ keçirilib – Ailə 7 ildir ədalət axtarışında
Qida Sənayesi Kollecində saxta imtahan mexanizmi: Təhsil alverə çevrilir? ARAŞDIRMA
Yuxarı Qarabağ kanalında qalmaqal: Texnika qeyri-qanuni işdə yandırıldı
Hadisə
Dünən, 09:46
Bakıda iki avtomobil toqquşub, 1 ölü, 5 yaralı var
Dünən, 09:21
“Taxta bazarın”dakı yanğın tam söndürülüb - YENİLƏNİB
13-07-2025, 15:00
Sarayda sex yandı - Video
12-07-2025, 10:02
Şəkidə 87 yaşlı kişini elektrik cərəyanı vurub
11-07-2025, 10:55
Abşeronda 17 əl qumbarası, 16 partlayıcı və xeyli silah-sursat aşkarlanıb
7-07-2025, 14:37
Polis Sabunçu rayonunda soyğunçuluq edən şəxsləri saxladı
Xəbər lenti
  • Bu gün, 11:06
    “Papaq Lounge” restoranınında qadınlar arasında dava
  • Bu gün, 10:46
    XİN Türkiyənin Demokratiya və Milli Birlik Günü münasibətilə paylaşım edib
  • Bu gün, 10:37
     Nizami rayonunda MÖCÜZƏ: Bizim başçı əsl sehrbazdır... - FOTOFAKT
  • Bu gün, 10:10
    Bu gün Türkiyədə Demokratiya və Milli Birlik Günüdür
  • Bu gün, 10:04
    Həmkarlar İttifaqında nə baş verir? – Yaxın qohumu Sahib Məmmədovu tərk etdi
  • Bu gün, 09:38
    Azərbaycan nefti ucuzlaşıb
  • Dünən, 18:41
    "Grenn City"-də hovuzda bərbad xidmət və müştəriyə qarşı fırıldaq...
  • Dünən, 18:24
    Nazirlər Kabineti kənd təsərrüfatının siyahıyaalınmasına dair qərarını dəyişib
  • Dünən, 18:07
    Xırdalanda “Little Stars” uşaq bağçasına azyaşlı uşaqları əmanət etmək olarmı?-Video
  • Dünən, 17:54
    ABŞ Zəngəzur dəhlizinin idarə edilməsini öz üzərinə götürməyə hazır olduğunu bildirib
  • Dünən, 17:31
    Qusarın Piral kənd orta məktəbində “ailə idarəçiliyi” davam edir – Nazirlik susur, qanunlar pozulur
  • Dünən, 17:13
    Azərbaycanda "İstilik təchizatı haqqında" qanun qüvvəyə minib
  • Dünən, 16:56
    Azərbaycanda iki yeni milli park yaradılıb - SƏRƏNCAM
  • Dünən, 16:39
    Sumqayıtın yaşıllaşdırılmasına ayrılan milyonlar və “SAFFİRA PLUS” müəmması
  • Dünən, 16:02
    Rusiyada çimərliyə ildırım düşüb, üç nəfər ölüb
  • Dünən, 14:44
    Səbaildə Vüqar Zeynalovun təhlükəyə atdığı sakinlərdən ETİRAZ –FOTOFAKT
  • Dünən, 14:24
    Köç karvanı Xocalı rayonunun Təzəbinə kəndinə çatıb
  • Dünən, 14:12
    Gömrük sistemində rütbə ədalətsizliyi
  • Dünən, 13:25
    DİM sədri: Təxminən beş ilə bəzi ixtisaslar ləğv olunacaq
  • Dünən, 13:16
    Rövşən Rzayev və Əli Həsənli şirkətin işçilərinə çox maaş yazıb sonra geri alırlar? -Araşdırma
  • Dünən, 12:59
    MM borcluya üzərinə həbs qoyulan əmlakı satmaq üçün 2 ay möhlət verilməsini III oxunuşda qəbul edib
  • Dünən, 12:25
    Piyada yolu zəbt edildi: Fikrət Hacıyevin “Kale Seramik” mağazasının qarşısında..
  • Dünən, 12:01
    Parlament Təminat Fonduna yeni səlahiyyət verilməsini III oxunuşda təsdiq edib
  • Dünən, 11:47
    "Azersun”un əməkdaşı HƏBS OLUNACAQMI? - Ortada sübut-dəlil olsa da...
  • Dünən, 11:31
    Qazax və Samuxda qaz kəsiləcək
  • Dünən, 10:49
    Dr. Vəfa Gündoğan necə estetik əməliyyat icra edir? - FOTO/VİDEO
  • Dünən, 10:25
    Dövlət Xidməti: Bu il 6 mindən artıq istifadəçi hakerlərin qurbanına çevrilib
  • Dünən, 10:16
    “İzmir” restoranı rəhbərliyi qanunları heçə sayır: Sakinlər şikayətçidir-Video
  • Dünən, 09:46
    Bakıda iki avtomobil toqquşub, 1 ölü, 5 yaralı var
  • Dünən, 09:21
    “Taxta bazarın”dakı yanğın tam söndürülüb - YENİLƏNİB
  • 13-07-2025, 17:00
    40° isti, şimşək, yağış... - Sabahın havası
  • 13-07-2025, 16:00
    Pezeşkian İsrailin hava zərbəsi zamanı yaralanıbmış
  • 13-07-2025, 15:00
    Sarayda sex yandı - Video
  • 13-07-2025, 14:49
    “Ekstrasens Etibar” ritualları ilə kimlərdən “CİN” çıxarıb? -Araşdırma
  • 13-07-2025, 14:30
    “Prezident olmaq çox təhlükəli işdir” - Tramp
Daha çox
  • Təsisçi: M Seyidov
  • Tel: (+99455) 402 02 85
  • Baş redaktor: Elnurə Tağıyeva
  • Tel: (+99455) 710-10-61
  • E-mail: Baku.news@mail.ru
Sosial şəbəkələrimiz:
Müəllif hüquqları qorunur. Bakunews.az-ın məlumatlarından istifadə etdikdə istinad mütləqdir. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.
  • Ana səhifə
  • Haqqımızda
  • Reklam
  • Əlaqə