• Ana səhifə
  • Haqqımızda
  • Reklam
  • Əlaqə
  • Gündəm
  • Siyasət
  • İqtisadiyyat
  • Cəmiyyət
  • Araşdırma
  • Hadisə
  • Sosial
  • Mədəniyyət
  • Dünya
  • İdman
  • Bölgə
  • Digər
    • Ölkə
    • Təhsil
    • Səhiyyə
    • Şou-biznes
    • Olay
    • Kriminal
    • Hərbi
    • Maraqlı
    • Video

Ozon təbəqəsini qorumaq zamanın tələbidir

Cəmiyyət

16-09-2022, 13:47

Yer atmosferində ozonun miqdarı çox azdır. Əgər onu normal təzyiq altında cəmləşdirmək mümkün olsaydı, onda qalınlığı 3 millimetr olan təbəqə əmələ gələrdi. Buna baxmayaraq, ozon qatının əhəmiyyəti həyat üçün çox böyükdür.

Bunu Coğrafiya İnstitutunun “İqlim və aqroiqlimşünaslıq” şöbəsinin elmi işçisi Həsən Nəbiyev Beynəlxalq Ozon Qatının Mühafizəsi Günü ilə bağlı AZƏRTAC-a müsahibəsində deyib.

Alimin sözlərinə görə, ozon demək olar ki, bütün stratosferi əhatə edir: “O, atmosferin bu hissəsində ən vacib qaz sayılır və oksigenin 3 atomundan təşkil olunub. Ozon əsasən yuxarı stratosferdə Günəşin ultrabənövşəyi radiasiyasının təsiri nəticəsində əmələ gəlir: şüa enerjisi oksigenin adi - iki atomlu molekulunu ayrı-ayrı atomlara parçalayır, bu atomlar isə öz növbəsində yenidən oksigen molekulları ilə birləşir və ozon molekulunu yaradır. Ozonun əsas konsentrasiyası 25-30 kilometr hündürlükdə müşahidə olunur. İl ərzində onun maksimum kəmiyyəti yazda, minimumu isə payızda qeyd edilir.

Ozon molekulları Günəşdən gələn zərərli ultrabənövşəyi şüaları udur və Yer kürəsində bütün canlı aləmi onun öldürücü təsirindən qoruyur. Bu şüaların UA-B növü çox təhlükəlidir, onlar dəri yanıqları əmələ gətirir, yüksək konsentrasiyası isə insanlarda xərçəng, bitki və heyvanlarda isə müxtəlif xəstəliklərin inkişafına səbəb olur”.

H.Nəbiyev məlumat verib ki, XX əsrin 70-ci illərində Şimal və Cənub qütbü rayonlarında ozon qatının seyrəldiiyi və dağılmağa başladığı müəyyən edilmişdi. 1985-ci ildə Amerikanın “Nimbus” meteoroloji peyki Cənub qütbü üzərində “ozon deşiyini” aşkar etmişdi.

“Ozon təbəqəsinin nazikləşməsində insanın getdikcə inkişaf edən təsərrüfat fəaliyyətinin rolunu xüsusi qeyd etmək lazımdır. Elmi-texniki tərəqqi dövründə çoxlu zavod və elektrik stansiyaları tikilir, yerdə və havada nəqliyyat vasitələri artır, texnologiya və qurğularda istifadə edilən kimyəvi birləşmələrin miqdarı çoxalır. Nəticədə hər il atmosferə külli miqdarda zərərli tullantılar buraxılır.

Alimlərin fikrinə görə, problemin əsas yaranma səbəbi tərkibində xlor və ftor birləşmələri olan freonlardır. Bu təhlükəli qazlar 70-100 il atmosferdə qala bilir və ozon təbəqəsinin dağılmasına səbəb olur.

Xlorftorkarbon birləşmələrinin ucuz və effektli olması, guya ki, digər maddələrlə reaksiyaya girməməsi onun sənayedə geniş tətbiqinə səbəb oldu. Sonrakı tədqiqatlar göstərdi ki, bu maddələr atmosferdə toplanır, digər maddələrlə reaksiyaya girir və ozon təbəqəsini dağıdan maddələr yaradır.

Mario Molina, Şervud Roulend 1974-cü ildə özlərinin bu elmi kəşfini “Natura” jurnalında çap etdirdilər. Digər alimlər bu kəşfə əvvəlcə ciddi yanaşmadılar, onlar belə düşünürdülər ki, ozon qatının seyrəkləşməsi 100-200 ildən sonra problemə çevrilə bilər. Amma 1980-ci illərdə Antarktidaya təşkil olunan ekspedisiyalar və alınan nəticələr xlorftorkarbon birləşmələrinin stratosfer ozonuna mənfi təsirini təsdiq etdi.

Bundan sonra alimlər bu problemin həllinin vacibliyini və lazımi tədbir görmək zamanının çatdığını dünyanın bütün ölkələrinə anlatmağa başladılar”,- deyə alim bildirib.

Mütəxəssis onu da qeyd edib ki, bu sahədə 1986-cı ildə BMT-nin iştirakı ilə diskussiyaların aparılmasına başlanıldı. 1987-ci ildə isə 200-dən artıq ölkə Monreal Protokolunu imzaladı. Bu Protokola görə, xlorftorkarbonlu birləşmələrdən istifadə qadağan olundu.

“Bu sənədin qəbul edilməsinə baxmayaraq, tam nəticə əldə edilmədi. Məsələn, ölkələr soyuducularda stratosferi dağıtmayan digər maddələrdən istifadə etməyə başladılar, amma bu maddələr qlobal istiləşməyə səbəb oldu. Lakin 2016-cı ildə Monreal Protokoluna Kiqali düzəlişi əlavə edildi. Bunun nəticəsində ozon qatını xilas etmək mümkün oldu. Xlorftorkarbonun istifadəsi 1980-ci ilə nisbətən hazırki dövrə qədər 5 dəfə azaldı”,- deyə H.Nəbiyev fikirlərini tamamlayıb.



bakunews.az

Şikayət və təkliflər üçün qaynar xətt:
Əlaqə whatsapp:+994 70 402 02 85
BakuNews.az
Paylaş:
Digər xəbərlər

Hadisə

11-08-2022, 14:01

Alim: "Lökbatanda palçıq vulkanı alovlanma ilə püskürüb"

Dünya

15-08-2022, 12:17

Kliçko 26 illik həyat yoldaşından boşanır

Maraqlı

11-09-2022, 19:39

Körpələrdə dəmirdefisitli anemiya

Ölkə

23-02-2023, 01:50

Kiçik rayonlar ləğv edilir? - Yeni islahatların anonsu

Şou-biznes

6-11-2022, 17:08

​Azərbaycanda müğənni xərçəngə tutuldu - FOTO

İqtisadiyyat

3-09-2022, 10:33

İtaliyalı analitiklər İlham Əliyevin səfərini şərh etdilər

Dünya

31-07-2022, 18:43

Metyu Brayza: “Avropa Kremlin enerji şantajına müqavimət göstərməyə hazırdır”

Cəmiyyət

9-08-2022, 11:56

Azərbaycanda havanın qeyri-sabit keçməsinin səbəbi açıqlanıb

Maraqlı

31-08-2022, 17:40

Sentyabrda hava necə olacaq? - Aylıq proqnoz

Maraqlı

3-08-2022, 10:09

Dünyada Omega 7-nin tək mənbəyi – Çingiz xan və Yuri Qaqarinin sevimli meyvəsi

İqtisadiyyat

26-07-2022, 20:02

Azərbaycan bərpaolunan enerji ilə bağlı qlobal trendləri necə izləyir?

Dünya

7-08-2022, 12:44

Ermənistanda ekoloji fəlakət heyvanları kütləvi şəkildə məhv edir

Araşdırma
Yuxarı Qarabağ kanalında qalmaqal: Texnika qeyri-qanuni işdə yandırıldı
“Hell”in insan sağlamlığına zərəri -Video
70 yaşlı sahibkara qarşı hədə-qorxu: Bakının mərkəzində “Kurtlar Vadisi” ssenarisi - MÜRACİƏT VİDEO
Göyçay Peşə Liseyində qanunsuzluq və saxtakarlıq iddiaları: Məktəb həyətində dua-cadu və televiziya şousu
Gəncə Ağır Cinayətlər Məhkəməsindən Müqayis Verdiyev azad ediləcək... - Vətəndaş İnam Kərimovdan soruşur hakim cinayətkarı necə azad edir?
Sumqayıtda 34 nömrəli məktəbin direktoru və qanunsuzluqla bağlı şok iddialar – Müəllimlər və valideynlər Regional rəhbərdən imdad diləyir
Hadisə
1-07-2025, 10:25
Yuxarı Qarabağ kanalında qalmaqal: Texnika qeyri-qanuni işdə yandırıldı
30-06-2025, 18:48
DİN “Sputnik Azərbaycan"da qanunsuz maliyyələşmə ilə bağlı araşdırmalara başlayıb
30-06-2025, 18:42
Beyləqanda ölümlə nəticələnən yol qəzası baş verib
30-06-2025, 09:29
Hacıqabulda avtomobil aşıb, ölən və xəsarət alan var
29-06-2025, 13:30
Naxçıvan MR-də ağır yol qəzası olub, ölənlər və yaralananlar var
29-06-2025, 12:00
İranın Evin həbsxanasında İsrailin zərbəsi nəticəsində 71 nəfər ölüb
Xəbər lenti
  • Bu gün, 11:01
    Həftəsonu 41 mindən çox abituriyent üçün qəbul imtahanı keçiriləcək
  • Bu gün, 10:51
    Yekaterinburqda həbs edilən Ayaz Səfərov və Şahin Lalayev apellyasiya şikayəti veriblər
  • Bu gün, 10:42
    Odessaya dron hücumu nəticəsində xəsarət alanlar var
  • Bu gün, 10:15
    Bakı və Kabil "Lazurit" nəqliyyat dəhlizinin inkişafını müzakirə edib
  • Bu gün, 10:08
    Bilgəh çimərliyində boynu sınan gənc öldü
  • Bu gün, 09:50
    Bu gün Leyla Əliyevanın DOĞUM GÜNÜDÜR
  • Bu gün, 09:44
    “Mançester Siti” üzərində qələbəyə görə 2 milyon
  • Bu gün, 09:25
    Lənkəranın bəzi kəndlərində elektrik enerjisinin verilişində fasilə yaranacaq
  • Bu gün, 09:15
    Xəzər rayonunda TAM ÖZBAŞINALIQDIR... - BU NƏDİ BELƏ?
  • Bu gün, 08:51
    BİZİM TƏQVİM: 3 iyul tarixində baş vermiş mühüm hadisələr
  • Bu gün, 08:44
    Leysan Məmmədovla Xəlil Göyüşovun işbirliyindən iş adamının oğlu da pul qazanmağa başladı - ÖZBAŞINA QALIBLAR...
  • Bu gün, 08:21
    KİV: İsrail İran və Suriya ilə bağlı Rusiya ilə gizli danışıqlar aparır
  • Dünən, 19:54
    “Azərişıq” 35 min manata transformator və sayğac qoyur?
  • Dünən, 19:41
    Xüsusi icra məmuru fəaliyyətə başlamazdan əvvəl öz məsuliyyətini sığortalamalı olacaq
  • Dünən, 19:22
    Binəqədi rayonunda qanunsuz tikintiləri Hacıbaba Babayev himayə edir? -Video
  • Dünən, 19:10
    Azərbaycan Prezidenti Özbəkistana investisiyaları prioritet adlandırıb
  • Dünən, 18:43
    “İdeal Motors” avtomobil şirkəti cərimələnə bilər – SƏBƏB
  • Dünən, 18:32
    Prezident: Azərbaycan beynəlxalq arenada Özbəkistanın imicinin artmasına ürəkdən sevinir
  • Dünən, 16:56
    Azərbaycan ilə Özbəkistan arasında imzalanmış sənədlər mübadilə edilib
  • Dünən, 16:51
    Vəkillər Kollegiyası Akademiyasının adı dəyişdirildi
  • Dünən, 16:42
    Ersin Tatar: Prezident İlham Əliyevin dəstəyini hər zaman hiss etmişik
  • Dünən, 16:35
    “106 min ödəmişəm, yaşamağa evim yoxdur” - Bu binada qüsur aşkarlanıb
  • Dünən, 16:19
    Bakıda qəzalı və istismar müddəti bitən yaşayış binaları ilə bağlı xüsusi Komissiya yaradılıb
  • Dünən, 16:12
    “Baku Elektroniks”də pozuntular aşkarlandı
  • Dünən, 16:01
    Rusiya Azərbaycanı heç vaxt təhdid etməyib - Peskov
  • Dünən, 15:50
    İyirmi ştat Tramp administrasiyasına qarşı iddia qaldırıb
  • Dünən, 15:30
    Zaxarova: Rəsmi Bakını ölkələr arasında münasibətləri strateji müttəfiqlik səviyyəsinə qaytarmaq üçün tədbirlər görməyə çağırırıq
  • Dünən, 15:20
    FAO: Dünya bazarında buğda qiymətləri son 5 ilin orta həddindən aşağı düşüb
  • Dünən, 14:58
    Özbəkistan Qarabağda kənd təsərrüfatı layihələrində maraqlıdır
  • Dünən, 14:44
    Ölkənin MÜDAFİƏ SƏNAYESİNİ KOLXOZ BAZARINA DÖNDƏRİB... - ŞOK FAKTLAR...
  • Dünən, 14:23
    Özbəkistan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub
  • Dünən, 14:19
    Keçmiş məktəb direktoru haqda şok ittihamlar - ŞİKAYƏT
  • Dünən, 14:07
    Şavkat Mirziyoyev Bakıda "Özbəkistan" parkını açacaq
  • Dünən, 13:58
    Qalmaqallı direktor məhkəməyə verildi - Qanunsuz məktəb bağlana bilər
  • Dünən, 13:39
    Nazirlik rus dilində tədrislə bağlı yayılan məlumatlara münasibət bildirib
Daha çox
  • Təsisçi: M Seyidov
  • Tel: (+99455) 402 02 85
  • Baş redaktor: Elnurə Tağıyeva
  • Tel: (+99455) 710-10-61
  • E-mail: Baku.news@mail.ru
Sosial şəbəkələrimiz:
Müəllif hüquqları qorunur. Bakunews.az-ın məlumatlarından istifadə etdikdə istinad mütləqdir. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.
  • Ana səhifə
  • Haqqımızda
  • Reklam
  • Əlaqə